Menu
M. Turski Historical Award of Polityka for Justyna Majewska
It is with undisguised pride we report that our colleague Dr. Justyna Majewska has been awarded the Marian Turski POLITYKA Historical Prize for her book debut, "Mury i szczeliny. Przestrzenie getta warszawskiego /Walls and Slits. Spaces of the Warsaw Ghetto".
We are very happy and... Call for Articles - Holocaust Studies and Materials 2026
Call for Articles 2026
Call for Articles
Connecting scholarly reflection on the Holocaust to the present - new sources and technologies in research
The past decade has seen a breakthrough in Holocaust research, both in terms of the availability of archival sources and the digital ... Farewell to Marian TurskiIt is with profound sorrow that we bid farewell to Marian Turski—a distinguished journalist, historian, and Survivor. An extraordinary man whose voice resonated deeply, he not only shared the lessons of the past but actively championed courage, solidarity, and empathy in the face of evil.
... Center in EHRI PL consortium
Polish Center for Holocaust Research of the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences, together with the E. Ringelblum Jewish Historical Institute and the Center for Jewish Studies of the University of Lodz, are creating a national node of the European Holocaust Research Infrastructure within the framework of ERIC
Michal Kowalski's reply to the article by Jan Grabowski and Katarzyna Markusz
Michal Kowalski, author of the chapter titled “I think Jews will be taken to Treblinka. It's better for you to stay at home.’ Polish residents of towns around Treblinka as Holocaust witnesses. A Local Study”, which appeared in the volume "Oto widać i oto słychać" responds to an article by Prof. Jan Grabowski and Dr. Katarzyna Markusz from the Jewish.pl portal.
add your e-mail to the NEWSLETTER
|
Polish Center for Holocaust Research Nowy Swiat St. 72, 00-330 Warsaw; POLAND; Palac Staszica room 120 e-mail: centrum@holocaustresearch.pl
PUBLIKACJE - Tyleśmy już przeszli ...
 powiększ

kup ebook
|
TYLEŚMY JUŻ PRZESZLI ...
Dziennik pisany w bunkrze (Żółkiew 1942-1944)
Clara Kramer
oprac. i wstępem opatrzyła Anna Wylegała
Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów
Warszawa 2017
ISBN: 978-83-63444-51-8
"Co raz więcej mam nadziei, że Pan Bóg nam dopomoże. Ale wieść, którą p. Beck przyniósł dziś z miasta, zaciemniła nam komunikat. Znaleźli gdzieś 3 Żydów i zastrzelili ich. Ach, jaka to tragedia ginąć teraz, kiedy sytuacja polityczna jest taka dobra i wyzwolenie bliskie.
[11 września]”.
Fragment zapisków Clary Kramer
Clara Kramer urodziła się w 1927 r. w Żółkwi jako Klara Schwarz. Była pierwszym dzieckiem Salki z domu Reitzfeld (1904–1959) i Meira (Majera) Schwarza (1886– 1959); w 1928 r. na świat przyszła jej młodsza siostra, Mania. Rodzina mieszkała w mieście od zawsze. Dziadek ze strony matki Szymon Reitzfeld (zm. 1941) był wraz z mieszkającymi w sąsiedztwie rodzinami Patrontaschów i Mehlmanów właścicielem tłoczni oleju, zwanej potocznie olejarnią, którą zarządzał Meir Schwarz. Historii życia autorki dziennika nie sposób opisać inaczej, jak na tle historii jej miasta rodzinnego i jego społeczności żydowskiej. Żółkiew leżała przed wojną w województwie lwowskim Drugiej Rzeczypospolitej i była dość typowym galicyjskim miasteczkiem, zamieszkanym przez Żydów, Polaków i Ukraińców .
Z 4,5 tys. żółkiewskich Żydów wojnę przetrwały pod okupacją niemiecką 74 osoby. Z tej liczby po wojnie pozostały w Żółkwi dwie. Zygmunt Lajner, ostatni żółkiewski Ocalały, zmarł w 1999 r. Po Żydach w Żółkwi zostały: bryła zrujnowanej synagogi (w czasach sowieckich mieścił się tam między innymi skład soli), nieliczne mezuzy na domach w centrum miasta, resztki cmentarza zamienione w latach siedemdziesiątych na bazar i zdewastowany pomnik pamięci ofiar akcji likwidacyjnej w 1943 r., wzniesiony w latach dziewięćdziesiątych w miejscu masowych grobów. Dom Mehlmanów i schron, w którym wojnę przetrwała Klara Schwarz i jej towarzysze, istnieją do dziś.
|
„Doprawdy, człowiek siedzi na tej dziurze między robactwem i myszami i czeka na tę dobrą wiadomość, i tylko chce żyć. I pomyśleć, co myśmy tu swoje wycierpieli, aleśmy przeszli dla tego życia, i to jeszcze nie wiemy, czy nie męczymy się na darmo.
[15 września]
Temu, który to będzie kiedyś czytał, włosy staną na głowie. Że coś takiego może się dziać w 20. wieku i gdzie, w tych „kulturalnych Niemczech”. W biały dzień mordują tyle tysięcy ludzi i między tymi mordercami nie znajdzie się ani jeden, który się ulituje nad tymi niewinnymi istotami. Ale jak niewinni?! Winni!!! Powinni byli podnieść protest! Porwać siekiery! Oblać każdego gestapowca benzyną i podpalić, żeby w każdej akcji zginęła większa część gestapowców! Przecież świat będzie pogardzał narodem, który tak biernie dał wyniszczyć się.
[16 wrzesnia]”
Fragment zapisków Clary Kramer
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie - Klara z Żółkwi. Żółkiew Klary. O niecodziennych zapiskach z codzienności Zagłady (Anna Wylegała)
Dziennik Klary Schwarz
Część 1
Część 2
Część 3
Aneks: Fotografie

Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2014-2017
|