Krakowska prezentacja książki »Klucze i Kasa« i debata w Fabryce Emalia Oskara Schindlera

10.11.2014 11:17:30

17 listopada o godz. 18.00 zapraszamy wspólnie z Muzeum Historycznym Miasta Krakowa do ucziału w prezentacji książki i debacie wokół podejmowanych w niej wątków. W dyskusji udział wezmą redaktorzy naukowi tomu - prof. Jan Grabowski i dr hab. Dariusz Libionka. Spotanie poprowadzi dr Bartosz Kwieciński z Centrum Badań Holokaustu Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W imieniu Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
Centrum Badań nad Zagładą Żydów ma zaszczyt i przyjemność zaprosić do udziału w prezentacji książki i debacie

"KLUCZE i KASA"
O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką
i we wczesnych latach powojennych 1939–1950

w dyskusji udział wezmą redaktorzy tomu
prof. Jan Grabowski oraz dr hab. Dariusz Libionka
spotkanie poprowadzi dr Bartosz Kwieciński

17 listopada 2014 r. o godz. 18.00
Fabryka Emalia Oskara Schindlera, ul. Lipowa 4, Kraków

Książka podsumowuje kilkuletniego projekt badawczy Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN. Na książkę składa się kilkanaście tekstów, których autorzy poruszają wiele różnych tematów: od ekonomicznych aspektów niemieckiej polityki okupacyjnej, poprzez zjawisko Treuhanderów i poglądy rozmaitych odłamów polskiego podziemia na kwestię „mienia żydowskiego” oraz case studies (na temat żydowskich mebli w Krakowie oraz losów mienia dwóch konkretnych rodzin) do zagadnień związanych z odzyskiwaniem mienia po wojnie przez ocalałych Żydów i ich spadkobierców .

Tytuł KLUCZE i KASA nawiązuje do napisanego w 1945 roku eseju Kazimierza Wyki „Gospodarka wyłączona”, w którym pojawiają się słowa: „Na Niemców wina i zbrodnia, dla nas klucze i kasa”.

W dyskusji chcielibyśmy wrócić do refleksji nad tym tekstem i zastanowić się, czy faktycznie Polacy – chrześcijanie odnieśli jakieś korzyści na skutek dokonanej przez Niemców eksterminacji ich sąsiadów Żydów? Jakie były krótko- i długofalowe ekonomiczne konsekwencje Holocaustu dla Polaków? Czy rację miał Wyka, uznając „całkowite zniknięcie z handlu i pośrednictwa milionowej masy żydowskiej” za „centralny fakt psychogospodarczy lat okupacji”? A przede wszystkim, czy – jak pisał – „formy, w jakich ta eliminacja się dokonała, i sposób, w jaki społeczeństwo nasze pragnęło i pragnie ją zdyskontować, były i moralne, i rzeczowo do przyjęcia”? Zwłaszcza w kontekście wykładni typowej dla przeciętnego Polaka: „Niemcy, mordując Żydów, popełnili zbrodnię. My byśmy tego nie zrobili. Za tę zbrodnię Niemcy poniosą karę, Niemcy splamili swoje sumienie, ale my – my już teraz mamy same korzyści, nie brudząc sumienia, nie plamiąc dłoni krwią”.

Prezentacji książki będzie towarzyszyć także dyskusja nad kwestią grabieży i restytucji mienia żydowskiego, która mimo upływu lat wciąż budzi wiele kontrowersji i pozostaje aktualna także i dzisiaj.

spis treści wstęp

Spis treści:

Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Wstęp
Ingo Loose, Aspekty ekonomiczno-prawne niemieckiej polityki okupacyjnej i rola banków oraz innych firm niemieckich w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945
Jan Grabowski, Zarząd Powierniczy i nieruchomości żydowskie w Generalnym Gubernatorstwie. „Co można skonfiskować? W zasadzie wszystko”
Andrzej Żbikowski, Eksploatacja ekonomiczna i grabież majątku żydowskiego w propagandzie prasowej w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1944
Dariusz Libionka, „Kwestia żydowska” i problemy własnościowe w ujęciu wydawnictw konspiracyjnych ugrupowań nacjonalistycznych
Dagmara Swałtek-Niewińska, „Gospodarowanie” żydowskimi meblami w Krakowie w latach 1939-1945. Działalność Möbelbeschaffungsamt
Karolina Panz, „Singerowie mieli sklep...”. Historia pewnej rodziny i jej mienia
Małgorzata Melchior, Rzeczy i ludzie. Historia jednej rodziny i jej mienia
Barbara Engelking, Czarna godzina. Rzeczy żydowskie oddane na przechowanie Polakom
Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Połowiczna restytucja. Los zaryzowanego mienia żydowskiego w powojennej Europie 1945-1955
Alina Skibińska, Problemy rewindykacji żydowskich nieruchomości w latach 1944-1950. Zagadnienia ogólne i szczegółowe (na przykładzie Szczebrzeszyna)
Łukasz Krzyżanowski, „Chcielibyśmy, by ten dom nie pozostał w obcych rękach”. Sądowa restytucja prywatnego mienia żydowskiego w Polsce na przykładzie Radomia i Kalisza 1945-1948
Wykaz skrótów
Noty o autorach
Indeks nazw geograficznych i administracyjnych

Publikacja została zrealizowana w ramach projektu badawczego Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN pt. Losy mienia żydowskiego w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950 [Jewish property in Poland under the German occupation and during the early post-war years, 1939–1950] wspieranego przez:

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, grant ODW-0911/B/H03/2011/40
The Rothschild Foundation (Haanadiv) Europe, grant 131/10